TIC analyseert verkeer in Liefkenshoektunnel op basis van laserscanning tijdens tolvrije periodes

Dagelijks kiezen meer dan 25.000 chauffeurs ervoor om de grote drukte op de ring rond Antwerpen te vermijden door gebruik te maken van de Liefkenshoektunnel.
 De Liefkenshoektunnel, geopend voor het verkeer in 1991 en tot nu toe in België de enige route waar tol geheven wordt, is de verbinding onder de Schelde tussen de A12 ten noorden van Antwerpen en de E34 naar Knokke. Vandaag geldt de tunnel als een belangrijke toegang tot de Antwerpse haven en een alternatieve verbinding voor chauffeurs die de drukte op de Antwerpse ring willen vermijden.
 

Af en toe wordt de Liefkenshoektunnel voor een bepaalde tijd tolvrij gemaakt. De betaalplicht wordt dan overgenomen door het Vlaamse Gewest. De nieuwe Traffic Information Collector (TIC) van SICK zorgt er tijdens deze periodes voor dat de tunnelbeheerder precies weet hoeveel en welke types voertuigen van de tunnel gebruik maken.
“We willen onze klanten heel bewust een vlot alternatief bieden”, zegt Dimitri Smet, maintenance manager bij de NV Tunnel Liefkenshoek. “De klant bepaalt tenslotte of hij al dan niet bereid is tol te betalen voor een bepaald traject”.

Heel wat gebruikers zijn vaste klanten, onder meer bedrijven uit de regio die een abonnement nemen voor al hun voertuigen, maar er zijn uiteraard ook tal van occasionele gebruikers. Het innen van de tol is de afgelopen jaren sterk geautomatiseerd, waarbij een hele reeks van betaalmiddelen en abonnementsformules aangeboden wordt, zoals onder andere on board units. Dit is een Europees gestandaardiseerd systeem voor vrachtwagens waarmee op de meeste plaatsen in Europa automatisch tol kan betaald worden.

De indeling van de voertuigen aan de Liefkenshoektunnel gebeurt op basis van de totale hoogte: voertuigen lager dan 2,75 meter behoren tot categorie 1. Voertuigen met een hoogte vanaf 2,75 meter tot categorie 2. Deze indeling is onafhankelijk van laadvermogen, type rijbewijs, type voertuig, ...

Bij ongevallen op de R1, de ring rond Antwerpen, kan het Vlaams Verkeerscentrum beslissen, weliswaar op basis van een aantal strikte criteria, om de tunnel voor een bepaalde tijd tolvrij te maken. De NV Tunnel Liefkenshoek factureert nadien de Vlaamse Overheid die, zoals eerder vermeld de betaalplicht van de gebruiker overneemt, op basis van het aantal voertuigen dat gedurende de tolvrije periode gebruik gemaakt heeft van de tunnel. 
 

Het is in de zogenaamde freeflow lanen naast de tolhuisjes die opengesteld worden tijdens tolvrij-rijden, dat recent de Traffic Information Collectors (TIC) van SICK geïnstalleerd werden. Het zijn modules die boven elk rijvak opgesteld staan en op basis van laserscanners het profiel van elk individueel voertuig bepalen. Een auto met caravan, een trekker met oplegger of een tankwagen – aan de hand van het profiel zijn ze allemaal duidelijk van elkaar te onderscheiden. Een embedded PC verwerkt deze profielen en deelt de voertuigen in in vooraf gedefinieerde categorieën. Ook de relevante afmetingen en de snelheid van de voertuigen kan door de TIC’s bepaald worden.
 

Aan de Liefkenshoektunnel wordt reeds 21 jaar tol geïnd en de verschillende systemen om de hoogte van de voertuigen te bepalen is ondertussen fel geëvolueerd. “In de manuele lanen gebeurt de hoogtemeting op basis van lasers die een signaal geven aan de tolontvanger wanneer een voertuig hoger is dan 2 meter 75”, zegt Dimitri Smet. “In de volautomatische lanen wordt gewerkt met optische gordijnen. Een probleem met deze toestellen is dat ze vuil worden door uitlaatgassen en om de paar dagen dienen schoongemaakt”.

Dimitri Smet: “In de freeflow lanen werd voordien ook met een lasersysteem gewerkt maar dat werd op termijn onvoldoende betrouwbaar om het verkeer tijdens tolvrije periodes correct te kunnen tellen. Daarom werd vaak aan de hand van camerabeelden een manuele telling uitgevoerd ter controle. Het systeem was ook complex; met een front-end elektronica, een PLC, een master PLC en een PC, …. De recuperatie van de telgegevens was eveneens “verouderd”. Met de Traffic Information Collectors is dat enorm verbeterd. Elk toestel heeft een embedded PC waarop alle data opgeslagen wordt. Via het netwerk kan men erop inloggen, de gewenste data selecteren en als een CSV-bestand exporteren.”
Alle relevante informatie over de gepasseerde voertuigen is er op eenvoudige wijze op te vragen en de software kan daarvan rapporten genereren. Men kan er indien gewenst het verkeer ook in real-time volgen. De voertuigen zijn er op basis van hun profielen in 3D duidelijk herkenbaar.
 

Ook de installatie van de toestellen verliep verrassend eenvoudig. “De TIC heeft een setup wizard waarbij een paar concrete vragen beantwoord moeten worden zoals de positie van het toestel en de breedte van de rijvakken”, legt Patrick Ceulers, Product Manager Auto-ID bij SICK uit. “Op basis van die gegevens gebeurt het afstellen volledig automatisch. Elk toestel heeft twee roterende lasers, één voor de langsmeting en één voor de dwarsmeting. Op basis daarvan kan het volledige profiel van de voertuigen bepaald worden. Zelfs de goederen in een open vrachtwagen kunnen in veel gevallen duidelijk herkend worden.” 
 

Voor toepassingen op het vlak van traffic management is echter vooral de classificatie belangrijk. Men kan tot 28 categorieën van voertuigen definiëren waarbij de TIC op basis van de profielen automatisch bepaalt tot welke categorie elk voertuig behoort. Indien nodig kan het systeem verder uitgebreid worden met automatische nummerplaatherkenning of thermische camera’s voor hotspot detectie. Dat wordt in sommige tunnels al toegepast om voertuigen die door plaatselijke oververhitting een brand zouden kunnen veroorzaken, vooraf te detecteren en uit de tunnel te weren. In de Liefkenshoektunnel beperkt men zich voorlopig tot het meten van de hoogte van de voertuigen, iets wat de TIC realiseert met een nauwkeurigheid van meer dan 98%.